Zondag trekken de kiezers in 4.855 Franse gemeenten onder coronabeperkingen naar de stembus. De eerste ronde ging nog door in het eerste weekend van de lockdown (15 maart). Veel (gepensioneerde) kiezers bleven thuis. In de meeste (kleinere) gemeenten is er geen tweede ronde, maar in de grote steden is de strijd nog open.
Dit opiniestuk verscheen eerder op demorgen.be (+). Frederik DHondt is Frankrijk-kenner en rechtshistoricus aan de VUB en de UAntwerpen.
LREM, de jonge partij van de president, deed het slecht. De partij komt niet in beeld als alternatief op plaatsen waar de president nochtans wél scoorde in 2017. De kandidate die in Rijsel gelanceerd werd tegen Martine Aubry (PS), moest zowel PS als groenen met een straatlengte laten voorgaan. In Bordeaux staan links en rechts gelijk, met meer dan 20 procent voorsprong op de partij van de president. In Marseille haalde LREM nog geen 8 procent. Gérard Collomb, de PS-nestor die Macron steunde in 2017 maar de regering verliet na een jaar, heeft in Lyon een alliantie gesloten met rechts, tégen LREM. 'Niet de windhaan is gedraaid, maar de wind': als politieke overlever Collomb van kant wisselt, is er waarschijnlijk iets grondig veranderd.
De persoonlijke populariteit van de president is verder gedaald, net omdat hij verder alleen in het centrum van de macht is blijven zitten.
Tijdens de lockdown viel de oorlogsretoriek van de president op ('Nous sommes en guerre'). Burgers werden systematisch gecontroleerd, en moesten een verplicht attest invullen om te gaan wandelen of sporten. In de praktijk is de corona-aanpak in het Elysée beslist en doorgeduwd. Dat heeft natuurlijk gevolgen. De persoonlijke populariteit van de president is verder gedaald, net omdat hij verder alleen in het centrum van de macht is blijven zitten.
Macron telefoneerde in de crisis met de rechtse polemist Eric Zemmour en met de populistische komiek Bigard, en ging op bezoek bij de mediagenieke professor Didier Raoult. Het heeft niet geholpen. De gilets jaunes, de affaire-Benalla (Macrons in opspraak geraakte ex-veiligheidsmedewerker, red.) en de pensioenkwestie zijn nog niet vergeten. Volgens een recente enquête van Sciences Po (april 2020) is 65 procent van de Fransen ontevreden over de president.
Veel mens- en cultuurwetenschappers vinden dat de overheid niet blind mag blijven voor 'witte privileges', en zelfs compensaties moet voorzien voor de kolonisatie.
Op 19 mei verloor LREM de meerderheid in de Assemblée Nationale door de afscheuring van een zoveelste dissidente groep. Macron heeft centrum-links in de eigen 'beweging' de gordijnen in gejaagd, en steunt op partner Modem. Dit doet bijna denken aan de PS onder François Hollande. De oppositie krijgt weer moed. Tot verrassing van velen zinspeelde de president letterlijk op een vervroegde ontbinding van het parlement. Macron weet wel dat hij zijn macht demonstreert door openlijk een toespeling te maken op wat hij met een vingerknip kan beslissen. Het gonst van de geruchten over een wissel van eerste minister, of over een herschikking. Zo kan een slechte uitslag weer worden vergeten.
De Black Lives Matter-beweging is ook als een schokgolf door Frankrijk gegaan. Macron poneerde met grote stelligheid dat geen enkel standbeeld zou worden omvergehaald. De Franse geschiedenis zal niet 'op een hatelijke of valse manier worden herschreven'. Tegelijk veroordeelde hij ook het racisme. Dit is een kordate poging om de discussie over de hedendaagse beleving van het verleden af te sluiten of te beperken. Veel Fransen vinden het vernielen van beelden of het hernoemen van publieke ruimtes een brug te ver. Natuurlijk botst dit op weerstand. Veel mens- en cultuurwetenschappers (onder anderen Thomas Piketty) vinden dat de overheid niet blind mag blijven voor 'witte privileges', en zelfs compensaties moet voorzien voor de kolonisatie.
Als het model-Macron niet werkt om het vertrouwen te herstellen, krijgt misschien zelfs François Hollande weer hoop.
Macron wordt ingehaald door de oude politieke breuklijnen: zijn beweging van 'de nieuwe wereld' valt uit elkaar door traditionele sociaal-economische vraagstukken, en slaat lokaal niet aan. Hij is verkozen met een belofte van democratische vernieuwing, maar houdt mordicus vast aan het presidentiële systeem. Daarop bestaat één uitzondering: de wetenschappelijk begeleide Burgerconventie voor het Klimaat, die de afgelopen maanden heeft gewerkt aan breed gedragen voorstellen om de ecologische transitie in te vullen. Het komt aan de regering (lees: Macron) toe om de aanbevelingen om te zetten in beleid.
Macron houdt vast aan de rechtstreekse band tussen 'un grand homme' en de bevolking, tegen de partijpolitiek in. Maar in de praktijk duiken de vertrouwde lobby's en mechanismen uit de 'oude wereld' terug op. Dat maakte klimaatminister Nicolas Hulot publiekelijk duidelijk bij zijn ontslag twee jaar geleden. De Franse burger is ontevreden over de machten die het land regeren zonder inspraak, zo bleek uit de woede van de gilets jaunes. Als het model-Macron niet werkt om het vertrouwen te herstellen, krijgt misschien zelfs François Hollande weer hoop.