Usquare.brussels, het herontwikkelingsprogramma voor de voormalige Fritz Toussaintkazerne in Elsene heeft een belangrijke kaap gerond: het Brussels Hoofdstedelijk Gewest heeft net de stedenbouwkundige vergunningen uitgereikt voor de eerste twee herbestemmingsoperaties van emblematische gebouwen op de site.
De eerste vergunning is uitgereikt aan de Maatschappij voor Stedelijke Inrichting (sau-msi.brussels) voor de renovatie en reconversie van de voormalige Manege van de rijkswachtschool tot een hal voor duurzame voeding.
De tweede vergunning werd uitgereikt aan de universiteiten ULB en VUB voor de renovatie en herbestemming van de gebouwen langs de Generaal Jacqueslaan tot universitaire voorzieningen en woningen.
Deze beide operaties maken deel uit van het globale reconversieproject van de vroegere rijkswachtschool dat gecoördineerd wordt door de MSI. Ze dragen bij tot de herwaardering van het erfgoed op de site en tot de strategie inzake circulaire economie, twee essentiële elementen bij de ontwikkeling van Usquare.brussels.
Bovenop de budgetten die worden vrijgemaakt door het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en door de universiteiten ULB en VUB ontvangen deze twee projecten ook aanzienlijke steun van het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) die in gelijke mate gefinancierd wordt door de Europese Unie en het Brussels Gewest:
- 1.391.398,10 euro voor de reconversie van de Manege
- 9.033.200 euro voor de reconversie van de gebouwen langs de Generaal Jacqueslaan.
De uitreiking van de beide stedenbouwkundige vergunningen is daarmee de eerste mijlpaal in de ontwikkeling van de kazernesite, eerst en vooral door de renovatie van de Manege, maar eveneens door de renovatie van de universiteitsvoorzieningen middels het project Usquare.brussels dat gezamenlijk wordt aangestuurd door de VUB en de ULB. Het Brussels Gewest koestert de ambitie hier een multifunctionele voorbeeldwijk tot ontplooiing te brengen, niet enkel op technisch vlak (circulaire economie, energieprestaties, erfgoed e.d.) maar ook op samenlevingsniveau. Vermeldenswaard is ook dat jaarlijks 3.000 ton CO2 bespaard zal worden dank zij de werken gefinancierd door het EFRO-programma.
De universitaire pool wordt sterk vernieuwend en voorziet in:
- een internationaal onderzoekscentrum: het eerste instituut voor geavanceerde studies in België (bestemd voor internationale onderzoekers)
- een ruimte voor « Citizen and participative Science »
- een internationaal tehuis
- een interuniversitair onderzoekscentrum voor ‘Urban Research’
Rudi Vervoort, Minister-President van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest verheugt zich alvast: "De rol van het EFRO is eens te meer cruciaal voor de territoriale herontwikkelingsstrategie in Brussel omdat het de financiering van de eerste herontwikkelingsfase van de Kazernesite mogelijk maakt, met zijn sterke aanwezigheid van universitaire, deel- en collectieve voorzieningen. Het is onze ambitie om een historisch gesloten en ommuurde site om te vormen tot een open en gemengde nieuwe wijk met sterke universitaire en internationale inslag die tegelijk duurzaam en vernieuwend is. Deze dynamische, gezellige plek moet tegemoetkomen aan de behoeften van de Brusselaars en zeker ook van de omwonenden, en tegelijk plaats bieden aan een ambitieus grootschalig project waar de ULB en de VUB samen de schouders onder hebben gezet."
Pascal Smet, staatssecretaris voor het Brussels Gewest bevoegd voor Stedenbouw, vertelt: "Met de toekenning van deze vergunningen helpen we de transformatie van onze stad vooruit. Op het terrein van de voormalige kazerne ontwikkelt zich een nieuw leven. Met de bouw van woningen, een universitair onderzoekscentrum en een voedingshal tonen we het belang van gemengde functionaliteit aan. Net als bij de tijdelijke besetting, SeeU, die een groot succes is."
Gilles Delforge, de directeur van de MSI, stelt dat "met de uitreiking van deze beide vergunningen de operationele ontwikkeling van Usquare.brussels zeer concreet en met grote zichtbaarheid voor het grote publiek kan worden ingezet. Het begin van de reconversiewerken aan de Manege is gepland tegen de herfst 2021. Zonder het emblematisch aspect van het gebouw te wijzigen, gaat de MSI eerst de gesloten ruwbouw restaureren om vervolgens de werken uit te voeren die de exploitatie van de voedingshal mogelijk maken. Deze hal moet uitgroeien tot één van de meest opvallende programma’s van Usquare.brussels, als deelvoorziening die haar nut voor de bewoners van de omringende wijken zal bewijzen."
Annemie Schaus, de rector van ULB: "Op de Usquare-site concretiseren de ULB en de VUB hun dynamisch partnerschap ten dienste van Brussel en zijn inwoners. Dankzij de steun van het EFRO zullen onze twee universiteiten daar onderzoekscentra ontwikkelen die zich richten op het vraagstuk van de duurzame ontwikkeling, waardoor het mogelijk wordt concreet in te spelen op de uitdagingen die zich voordoen in de stedelijke omgeving, met name in Brussel. We zullen ook enkele honderden internationale studenten verwelkomen op deze site, waardoor het een centrum van welkome en culturele diversiteit wordt."
Caroline Pauwels, de Rector van de VUB: "We zijn geweldig blij met deze vergunningen. Met Usquare willen we duurzaam muren slopen. Tussen onderzoekers en studenten van VUB, ULB en van over de hele wereld, maar ook lokaal, tussen de universiteiten en de bewoners van de wijk. Het is onze ambitie om van Usquare een verbindende universiteitswijk te maken. Met de geplande woningen voor studenten, onderzoekers en gastdocenten willen we Usquare uitbouwen tot een internationale hub, waar onderzoekers elkaar in een stimulerende omgeving kunnen ontmoeten. Met deze vergunningen kunnen wij weer een volgende stap zetten om deze ambitie waar te maken."
Usquare.brussels: de reconversie van de voormalige Fritz Toussaintkazerne tot een open en multifunctionele wijk
De site van de Fritz Toussaintkazerne, die een oppervlakte heeft van 3,85 hectare waarop in totaal 22 gebouwen staan met een totale oppervlakte van 56.500 m2 is eigendom van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, dat ze begin 2018 heeft overgekocht van de Federale Staat. Oorspronkelijk was het een school die opleiding en onderdak verschafte aan rijkswachters. De site maakt deel uit van een geheel van kazernes dat dateert van het begin van de twintigste eeuw op de as die ook wel de “Militaire lanen” wordt genoemd. Na de politiehervorming en het verdwijnen van de rijkswacht zijn de gebouwen in gebruik genomen door de federale politie, die er geleidelijk is weggetrokken.
De Brusselse gewestregering heeft de Maatschappij voor Stedelijke Inrichting (MSI) ermee belast de reconversie van de voormalige kazerne in goede banen te leiden. Dit project dat de naam Usquare.brussels meekreeg, moet een historisch gesloten en ommuurde site omvormen tot een open, gemengde en dynamische nieuwe stadswijk met een gezellig, universitair en internationaal, duurzaam en vernieuwend karakter, die tegemoetkomt aan de behoeften van de Brusselaars en zeker ook van de omwonenden en tegelijk een ambitievol grootschalig internationaal project in zich draagt dat de ULB en de VUB gezamenlijk aansturen en dat inzet op duurzame ontwikkeling.
De MSI is de gewestelijke openbare instelling die instaat voor de uitvoering van grote Brusselse stadsinrichtingsprojecten (Usquare.brussels, mediapark.brussels, Josaphat…) en de verwezenlijking van openbare voorzieningen met een gewestelijke uitstraling (mediahuis FRAME, brandweerkazernes, Hippodroom, het stripmuseum LE CHAT...).
De rol van de MSI voor dit vroegere militaire complex bestaat er meer bepaald in:
- een overgangsbezetting te organiseren onder de naam See U: deze werd ingehuldigd in 2019 en is met 30.000 m2 de grootste tijdelijke bezetting van België met een honderdtal gebruikers en waar ruim 200 activiteiten hebben plaatsgevonden met meer dan 80.000 bezoekers;
- de site naar de stad toe te openen en opnieuw te laten aansluiten op de omliggende wijken;
- huisvesting te ontwikkelen voor gezinnen (maximaal 20.000 m2 voor +/- 170 eenheden) en studentenwoningen (maximaal 18.000 m2);
- 18.000 m2 aan leefbare openbare ruimten aan te leggen, waarbij ook een groene ruimte;
- plaats te bieden aan een pionierproject (een vernieuwende universiteitspool) van de ULB en de VUB die zich toelegt op duurzame ontwikkeling (7.000 m2 universiteitsvoorzieningen) met steun van het EFRO;
- buurtvoorzieningen te vestigen die toegankelijk zijn voor de omwonenden, waarbij ook een hal voor duurzame voeding in de vroegere Manege (1.400 m2);
- het erfgoed te herwaarderen;
- een optimale energiestrategie en een circulaire economiebenadering te ontwikkelen op schaal van de site;