Dit opiniestuk verscheen eerder op tijd.be.
Wiskunde vormt de basis van alle andere fundamentele en toegepaste wetenschappen. Paradoxerwijze wordt daarom de moeder van de wetenschappen vandaag helaas al te vaak tot een middel herleidt. Het lijkt alsof de wiskunde zelf āafā is. Zij wordt nog amper als doel op zich beschouwd en dat zou ons wel eens zuur kunnen opbreken. De Vlaamse regering investeerde net, terecht, fors in artificiĆ«le intelligentie (AI) en cybersecurity, maar focust hierbij enkel op de finaliteit, het eindproduct, en vergeet daarbij de grondstof, de wiskunde.
Dit is in tegenstelling tot de UK, die nu net na de Brexit een gigantische investering in wiskunde doet. Ook in Nederland krijgen alle universiteiten ondertussen extra professoren wiskunde om zowel het stijgend aantal studenten als de vraag naar onderzoek op te vangen. De overheid investeert ook de enorm in nascholing wiskunde voor leerkrachten, bijvoorbeeld via de Nationale Wiskunde Dagen die zo een 800 leerkachten twee dagen onderdompelt in fantastische workshops waarmee ze aan de slag kunnen in de klas. Niet verwonderlijk allemaal, want de technologische revolutie, vooral in data science, die vandaag aan de gang is maakt wiskunde namelijk onontbeerlijk. De huidige populaire AI technieken, zoals deep learning, hebben krachtige wiskunde verstopt onder de kap. Er is echter nog heel wat nieuwe wiskunde nodig om de werking van deze algoritmes te verklaren, en ze aldus juist te kunnen inzetten, en te verbeteren.
Vlaanderen investeert in tegenstelling tot alle buurlanden niet in wiskunde. En Vlaanderen heeft nog een ander probleem: het aantal studenten wiskunde stijgt amper, dit in tegenstelling tot andere STEM richtingen.
De Vlaamse regering investeerde net fors in artificiƫle intelligentie (AI) en cybersecurity, en terecht. Maar ze focust enkel op het eindproduct, en vergeet daarbij de grondstof, de wiskunde.
Een deel van het probleem ligt in ons eigen onderwijs. Als je in de middelbare school heel goed bent in wiskunde, krijg je ingelepeld dat de knapste koppen best burgerlijk ingenieur gaan studeren. Er wordt amper aangemoedigd om juist daarom wiskunde te gaan studeren. Dit wordt ook nog versterkt door het feit dat tegenwoordig meer dan zestig procent van de wiskundeleerkrachten geen wiskunde-opleiding kreeg. We zijn natuurlijk blij dat ze voor de klas willen staan, want ze zijn hooggekwalificeerde leerkrachten, maar geen wiskundigen. Zij kunnen wiskunde toepassen, maar zijn niet opgeleid om nieuwe uit te vinden of het vlammetje daarvoor bij studenten aan te wakkeren.
Dat zou onze eigen wiskundige uitstroom kunnen doen. Helaas kiezen zij wederom zelden voor een job in het onderwijs en worden ze dus geen rolmodel. De redenen hiervoor zijn te vinden in de waaier aan goed betaalde aantrekkelijke jobs voor wiskundigen in de industrie met daartegenover de bureaucratie in het onderwijs en het feit dat wiskunde daar vooral gereduceerd wordt tot formules en rekenvaardigheid, terwijl de schoonheid ligt in de kracht van het abstraheren, redeneren en daardoor verbanden kunnen leggen. Iets wat helemaal op het achterplan is verdwenen.
Ik roep de politiek dus dringend op om tot actie over te gaan, zowel op het gebied van onderzoek Ć©n onderwijs. Focus op de grondstof! Zorg ervoor dat meer wiskundigen voor de klas staan, maak de job aantrekkelijk, stof het vak af, integreer wiskunde in de lessen geschiedenis, aardrijkskunde, biologie, esthetica of maatschappelijke vorming. Zorg dat het belang van wiskunde duidelijk wordt.
Ik draag alvast mijn steentje bij door mijn liefde voor het vak open uit te dragen, in de hoop een inspiratie te zijn voor de toekomstige generatie. Zeker voor de meisjes. Mijn boodschap aan hen is: āKijk, ik ben een vrouw, ik ben wiskundige, en ik kan je verzekeren dat wiskunde niet enkel mooi en leuk is, maar dat je er ontzettend veel mee kan doenā. Ik wil meisjes laten zien hoe maatschappelijk relevant mijn werk is. De renovatie van het beroemde Lam Gods van Van Eyck is vandaag in alle monde en ik ben heel trots om te kunnen zeggen dat ik hieraan, als wiskundige, heb meegeholpen.
Belgiƫ heeft een ongelooflijke traditie van uiterst sterke wiskundigen. Het zou ontzettend jammer zijn mocht die traditie verloren gaan.
Mijn team onderzocht samen met Gentse wetenschappers scherpe fotoās van het altaarstuk door het om te zetten in getallenreeksen. Gelijkaardige technieken gebruiken we nu om oude gedrukte manuscripten en kranten van de Koninklijke Bibliotheek te onderzoeken zodat een computer āze kan lezenā. Samen met Katleen GabriĆ«ls (techniekfilosofe) schreef ik, op vraag van onze rector Caroline Pauwels, een essay over wetenschap, verwondering Ć©n vrouwen. Onze verwondering sloeg soms zelfs om in verontwaardiging wanneer we ontdekten hoe vrouwelijke wiskundigen eeuwenlang werden miskend, zelfs al stonden ze aan de wieg van de computer, zoals Ada Lovelace, of van een belangrijke tak in de wiskunde, zoals Sophie Germain en Emmy Noether. Vrouwen drukken wel degelijk al lang hun stempel op dit gebied.
Ik heb ook het Platform Wiskunde Vlaanderen mee opgericht, waarmee we met alle actoren kunnen nadenken over manieren waarop de wiskunde in Vlaanderen versterkt kan worden. Om daarenboven de link naar onze huidige digitale maatschappij duidelijker te maken voor onze wiskundestudenten hebben wij een Bachelor in Wiskunde en Data Science ingericht, waarbij aspecten zoals AI en specifieke toepassingsgebieden van de wiskunde aan bod komen.
Belgiƫ heeft een ongelooflijke traditie van uiterst sterke wiskundigen. Als ik alleen al denk aan de wiskundigen die mijn alma mater heeft voortgebracht zoals Ingrid Daubechies en Jean Bourgain, kunnen we meer dan trots zijn op hun baanbrekende pionierswerk. Het zou niet alleen ontzettend jammer zijn als deze traditie verloren zou gaan, we missen ook de boot naar de toekomst als er niet snel ingegrepen wordt.