Schrijf je hier in voor de derde editie van Difference Day
Het eerste wat Ul Din, Picone en Smets constateren, is dat het concept ‘fake news’ vasthangt aan heel wat termen. Gerecycleerde verhalen, schandalen, desinformatie, propaganda entertainment, partijdigheid, sensationele beelden,… Het is slechts een kleine greep uit het aanbod van gerelateerde begrippen. Allemaal kunnen ze beschouwd worden als varianten van ‘fake news’, al dan niet in combinatie van andere nieuwe verschijnselen.
De onderzoekers wijzen er wel op dat niet alle varianten per se in een negatief daglicht geplaatst moet worden. Dikwijls worden ze om een specifieke reden gehanteerd. Denk hierbij aan een parodie of satire, waar op een humoristische wijze kritiek geuit wordt op maatschappelijke gebeurtenissen. Nieuws is bovendien voor interpretatie vatbaar. Wat als de journalist ongewild de boodschap verkeerd overbracht door nuancering? De vraag is dan of alles wel thuis hoort onder de noemer ‘fake news’. Volgens de VUB-onderzoekers kunnen sommige varianten ook gezien worden als methoden om bepaalde reacties van het publiek uit te lokken en zelfs om denkkaders te vormen of te doorbreken. Er schuilt m.a.w. een enorme dynamiek achter het fenomeen en is van alle tijden. Om die reden is 'fake news' altijd een actueel onderwerp geweest.
 
Door de grote media-aandacht zijn mensen oplettender geworden voor 'fake news'. Het besef rijst bovendien dat niet enkel journalisten en traditionele media zich schuldig maken aan sensatie, maar ook sociale media zoals Facebook en Twitter. Daar is het zelfs direct verbonden met het zakenmodel.
Het is inderdaad niet ongewoon om bepaalde berichten viraal te laten gaan die een grote potentie hebben en veel geld opbrengen. Maar ook hier vervagen de grenzen tussen 'traditionele' journalistiek en vormen van 'fake news'. Ul Din, Picone en Smets rekenen op de professionele ethiek die journalisten van oudsher hanteren en waarmee ze zich onderscheiden van bijvoorbeeld 'content farms'. De samenleving is enkel kwetsbaar voor ‘fake news’ als de journalistiek hierin faalt, stellen ze. En dat is reeds oud nieuws.  
Lees het artikel 'Fake News, Old News?' van Shams Ul Din, Ike Picone en Kevin Smets in de bijlage.