Dat universiteiten relevant zijn, zal zowat iedereen wel erkennen. Met hun 32.000 medewerkers en 125.000 bachelor- en masterstudenten nemen ze een wezenlijke plaats in de Vlaamse maatschappij in. De overheid zorgt voor een uitgebreide werkingstoelage (‘de eerste geldstroom’) en financiert ook fondsen voor fundamenteel en toegepast onderzoek (‘de tweede en derde geldstroom’). Maar hoe groot is de return die Vlaanderen en bij uitbreiding Europa krijgt? Lukken de universiteiten er in om meer terug te geven aan de maatschappij dan dat ze van die maatschappij krijgen?
Het onafhankelijke onderzoeksbureau BiGGAR Economics ging aan de slag, op vraag van de VLIR. Het bureau, gevestigd in Schotland, werkt met een methodologie die ook gebruikt wordt door de Europese Unie. BiGGAR Economics berekende reeds de economische impact van een vijftigtal individuele universiteiten en van enkele koepels, zoals die van de Nederlandse medische universitaire centra.
Wetenschapsparken
De vijf Vlaamse universiteiten krijgen samen ongeveer 1,6 miljard euro aan werkingstoelagen van de Vlaamse overheid. Uit de analyse van het onderzoeksbureau blijkt dat de universiteiten voor 9,8 miljard euro Bruto Toegevoegde Waarde aan de Vlaamse economie bijdragen. De impactratio bedraagt dus 1 op 6.
De impact van de universiteiten beperkt zich uiteraard niet tot Vlaanderen alleen. De vijf Vlaamse instellingen zijn samen goed voor een Bruto Toegevoegde Waarde van 12 miljard euro op Europees vlak (Vlaanderen dus incluis). In Europa creëren ze 121.800 jobs. In Vlaanderen alleen wordt het aantal jobs geschat op 91.800.
“Veel van die jobs ontstaan dankzij de acht wetenschapsparken en de twaalf incubators van de universiteiten”, stelt VLIR-voorzitter Herman Van Goethem (rector UAntwerpen). “Met die initiatieven geven de universiteiten onderzoekers en ondernemers de kans te groeien.”
Verantwoorde investeringen
De economische impact van de universiteiten op de samenleving is dus groot. Van Goethem: “Deze studie bewijst dat de overheidsuitgaven verantwoord zijn en dat de universiteiten dat vertrouwen verdienen. Net daarom is het dubbel jammer dat er in Vlaanderen momenteel 10.000 studenten zijn die niet gefinancierd worden, door allerlei klikmechanismen en indexsprongen die werden overgeslagen. Met deze studie in de hand willen we de overheden dan ook oproepen om hier verandering in te brengen. Onze organisaties zijn gebonden aan strikte regels en we moeten ons – vanzelfsprekend – verantwoorden voor het overheidsgeld dat we krijgen, maar vandaag zijn we absoluut niet wendbaar.”
Volgens Van Goethem mogen we ons niet louter focussen op de cijfers. “Het multiplicatoreffect van het hoger onderwijs is gigantisch. Wie aan de universiteit gestudeerd heeft, denkt bijvoorbeeld mee na over onze samenleving en hoe die vorm te geven. Wie aan de universiteit gestudeerd heeft, geeft dat ook door aan kinderen, aan familie en aan vrienden. Die ‘kwalitatieve’ impact, die natuurlijk niet in cijfers kan gegoten worden, blijkt trouwens ook uit een Europese studie die momenteel wordt uitgevoerd.”
Memorandum in 2019
De resultaten van deze impactstudie worden op woensdagnamiddag 20 december in Brussel voorgesteld aan de academische wereld en aan de beleidsmakers. De vijf Vlaamse rectoren zien de studie als belangrijk onderdeel van het memorandum dat ze zullen overhandigen aan alle partijen, met de bedoeling te wegen op het verkiezingsjaar 2019 en de daaropvolgende Vlaamse en federale besluitvorming. Met het oog daarop knoopt de VLIR trouwens gesprekken aan met de CRef (Conseil des recteurs) aan de andere kant van de taalgrens.