La peste van Albert Camus wordt weer druk gelezen. De overeenkomsten tussen dat boek en het avondjournaal zijn dan ook adembenemend. Toch vat dat werk deze coronatijden niet. Terwijl we in ons kot zitten, vormt zich rondom ons een wereld zoals we hem nog enkel in blockbusters zien... een wereld met ware helden, zelfopoffering, dood, lijden, pijn, hevige gevoelens, mensen die terugkeren uit de dood en mensen die boven zichzelf uitstijgen. Met naast de helden, de echt goeden, ook doorslechte lieden. Het slag dat nodeloos uit zijn kot komt, geen afstand houdt, het virus omschrijft als een "boomer remover" en zich afvraagt waarom men het groene hout verhindert te groeien om wat dorre takken te redden. Dit is een tijd van hevige emoties en heldere inzichten.
Dit opiniestuk verscheen eerder op demorgen.be (+).
Het is nu wel duidelijk dat de zogeheten Washingtonconsensus - globalisering is een zegen, laat alles zoveel mogelijk aan de markt over, grenzen zijn voorbijgestreefd, overheden inefficiënt en overbodig - dodelijke onzin is. Dat was al duidelijk na de financiële crisis van 2008. En wat gebeurde er toen? De kosten van de crisis werden afgewenteld op de belastingsbetaler. De overheid leende, renteniers kregen veilige beleggingskansen en omdat de overheidsschuld daardoor opliep, werd de keuze tussen rechts en links nog maar eens herleid tot besparingen in de sociale zekerheid versus het afromen van de hardverdiende spaarcenten van de middenklasse. Gaan we dat rondje nog eens lopen?
Het is duidelijk wat ons door deze crisis loodst: een stevige verzorgingsstaat, degelijke wetenschappers, een slagvaardige overheid, plichtsbewuste mensen en gemeenschapsszin. Daaraan moeten we bouwen. Dat veronderstelt dat we oude vormen en gedachten achter ons laten. Niet zwaaien met simplismen. Hoe vaak hoor ik niet: "wie zal nu nog besparingen in de gezondheidszorg durven voorstellen". Wel, ik hoop al de mensen die al jaren verstandige besparingen bepleiten, zoals meer gebruik van online en telefonische raadplegingen, medicatie in kleinere verpakkingen, het voorschrijfgedrag strakker monitoren, dubbel gebruik van testen en beeldvorming vermijden en meer gespecialiseerde ziekenhuizen laten plaatsgrijpen. Er institutioneel voor zorgen dat preventie, gezondheidszorg en welzijn rechtstreeks op elkaar betrokken zijn, zodat een besparing in het ene direct het andere ten goede komt. Dus ja, besparen in de gezondheidszorg om onder meer de woon-zorgcentra te verbeteren. De schrijnende problemen daar dateren van lang voor de huidige crisis.
Politiek gepositioneer en het spelen voor de achterban kunnen nu best in quarantaine voor een jaar.
Corona is geen oorlog, maar er zijn tal van overeenkomsten. De heldenmoed van al de mensen die uit werken gaan, het sterke gemeenschapsgevoel en hopelijk ook de mogelijkheden die na een oorlog ontstaan. In 1944 tekenen de Belgische vertegenwoordigers van werkgevers en werknemers het 'Ontwerp van overeenkomst tot sociale solidariteit'. In de Franse wet op de sociale zekerheid van oktober 1945 wordt zelfs expliciet gezegd dat zij bedoeld was om "de geest van broederlijkheid" te bestendigen, die tijdens de oorlog was gegroeid.
Na een diepe crisis ontstaat een kortstondig moment van mogelijkheden. Er valt veel te doen. Van thuiswerk de norm maken. Steun van de overheid geven waar dat echt nodig is en dan enkel in ruil voor een duidelijk engagement ten opzichte van de gemeenschap. We staan voor een diepe recessie, gehandicapt met een overheidsschuld die al te hoog is. Precies omdat nu veel overheidssteun nodig is, dient elke euro extra gewikt en gewogen. Geen luxesubsidies. Vliegtuigmaatschappijen bijvoorbeeld wel redden in ruil voor volkomen financiële transparantie; geen vette bonussen meer voor de CEO's en een welverdiende nachtrust voor de burgers (geen nachtvluchten meer).
We kunnen het risico dat deze crisis verloren gaat op twee manieren verkleinen. Een parlementaire onderzoekscommissie die nagaat hoe we dergelijke crises in de toekomst beter aankunnen; hoe we onze weerbaarheid kunnen vergroten, als samenleving en als individuen. De niet al te strenge, niet al te lange lockdown bracht te veel psychische kwetsbaarheid aan het licht. Bovenal een nieuwe regering vormen. De huidige ploeg heeft haar taak naar behoren vervuld, maar haar rol is uitgespeeld. Postcorona veronderstelt een naoorlogse aanpak, waarin tegenpolen samenkomen en dat vluchtige moment van grote mogelijkheden grijpen, de economie en het maatschappelijke leven niet alleen weer op gang trekken, maar verbeteren. Leren van de crisis. Politiek gepositioneer en het spelen voor de achterban kunnen nu best in quarantaine voor een jaar. De tijd dringt. Voor we het weten lopen we weer zo'n dwaas rondje ten bate van renteniers.